Al bekend met de Instagram accounts van Shudu, Raven, Lil Miquela en Esther Olofsson? Deze accounts hebben duizenden volgers. Lil Miquela heeft zelfs 3 miljoen volgers. Ze hebben een ding gemeen: ze zijn virtueel, gemaakt door computers en zien eruit als mensen. Maar sinds wanneer zijn er virtuele modellen (virtual humans)? Waar komen ze eigenlijk vandaan? Wat zien en voelen wij bij deze Instagram accounts? Zijn volwassenen mediawijs genoeg om echt en nep te onderscheiden en zijn er misschien nog mediawijsheid tips?
In deze blog komen de volgende onderdelen aan bod:
Digitale supermodellen
Al in 2014 was op Instagram het eerste bericht van de Nederlandse virtual human Esther Olofsson. Het bedrijf RauwCC wilde naar eigen zeggen met Esther Olofssen de eerste รฉchte virtuele influencer bedenken en maken.
Tot 2020 bestonden de berichten vooral uit sfeerfotoโs zoals fotoโs van eten, interieur en buitenshuis. Maar in januari 2020 kwam Esther voor het eerst zelf in beeld met de tekst: โSo hereโs a little more about meโ. NU.nl besteedde in april 2021 aandacht aan Esther met het bericht โEsther Olofsson is geen echt mens maar heeft wel 45.000 volgers op Instagramโ.
Sinds 2016 bestaat het Instagram account van Lil Miquela en deze tijdlijn staat vol met fotoโs van het virtuele model zelf, alleen of met anderen. Zij heeft met 3 miljoen volgers een unieke koppositie niet alleen voor wat betreft het aantal volgers maar ook voor wat betreft het aantal berichten.
Op 22 april 2017 verscheen op Instagram het eerste bericht van het digitale mysterieuze supermodel Shudu. Shudu is opmerkelijk omdat ze zo menselijk lijkt dat de meeste mensen, zelfs als ze van dichterbij kijken, niet vermoeden dat ze een computer-generated imagery’s (CIG) is. Dit eerste bericht met een profielfoto heeft inmiddels 127.275 likes. In maart 2018 verscheen een artikel met de โmaking of Shuduโ op Highsnobiety: โThe World’s First Digital Supermodel Has Arrived, Here’s What You Need to Knowโ.
CIG betekent een computer-generated imagery
Shudu is een van de zeven virtuele modellen van het Amerikaanse modellenbureau The Diigitals. Dit bureau werkt alleen met virtuele modellen.
THE WORLD’S FIRST ALL DIGITAL MODELLING AGENCY
The Diigitals
Naast Shudu zijn er nog Dagny, J-Yung, Brenn, Koffii, Boyce en Galaxy. Deze virtuele modellen worden โtot leven gewektโ dankzij menselijke muses: schrijvers, stemmen en modellen.
Het Nederlandse virtuele model Raven verscheen in maart 2019 op de cover van het Nederlandse tijdschrift Glamour: ‘Eerste virtuele model op Nederlandse tijdschriftencover: is dit de toekomst?‘. Maar ook zij is dus geen persoon van vlees en bloed. Haar laatste bericht op Instagram is echter van mei 2019 zonder dat duidelijk is waarom het is gestopt.
De Instagram virtuele modellen accounts cijfers
Deze virtuele modellen trekken aandacht, worden gewaardeerd en gevolgd. Dat blijkt wel uit onderstaand overzicht met de Instagram accounts, start jaar, aantal berichten, aantal volgers en het aantal volgend.
In dit overzicht zie je dat de aantallen volgers en berichten per virtual influencer behoorlijk verschillen. In 2020 had Shudu trouwens voor het eerst een bericht met een betaald partnerschap met Samsung.uk. Dit bericht leverde een totaal van 20.000 likes en bijna 70.000 views op.
Esther heeft dus al sinds 2014 een Instagram account, maar komt niet boven de 100 likes per bericht. Inmiddels is Esther zeven jaar ouder geworden, maar blijft ze digitaal vooralsnog eeuwig jong.
Hoe oud of jong influencers ook zijn volgens Mediawijsheid.nl is met name digitale reclame vaak subtiel vermomd. Daardoor is het voor consumenten soms moeilijk te herkennen.
Reclamewijsheid helpt bij het beter herkennen van het doel en de technieken van reclame. Naast het kunnen herkennen en begrijpen van reclame, is het hebben van een kritische houding ook belangrijk.
Mediawijsheid.nl
Lees hier meer over Level Next en mediawijsheid en mediawelzijn
Griezelig eng of toch leuk?
Hoe meer menselijk robots zijn, hoe bekender we ze vinden. Maar een te hoge mate van realisme zou een onplezierig, griezelig en verontrust gevoel kunnen geven. Dit gevoel noemt men de โuncanny valleyโ (griezelige vallei).
Uncanny Valley: ze proberen een echt mens na te bootsen, maar zijn nog niet realistisch genoeg, waardoor ze vaak een ongemakkelijk gevoel geven.
ICT magazine
Uit onderzoek blijkt dat deze emotionele dip sneller aanwezig is bij avatars en robots die op mensen lijken dan bij robots en avatars die geen menselijk uiterlijk hebben. Een mogelijke reden hiervoor is dat uitbeelding van mensen in ons brein wellicht hetzelfde wordt verwerkt als het zien van echte mensen worden verwerkt.
Volgens Maarten Reijgersberg (RauwCC) moet Esther een beetje de โgirl next doorโ zijn, zodat mensen zich met haar kunnen identificeren. Virtual humans zijn er niet ter vervanging van mensen, maar als aanvulling en verrijking. Hij meent dat ze รฉcht wat toevoegen aan de marketing- en communicatiemiddelenmix van bedrijven.
Inmiddels is het dus mogelijk om nepbeelden en -videoโs (fakenews) te maken die bijna niet van echt te onderscheiden zijn. Mediawijzer heeft in een digitale netwerksessie aandacht besteed aan synthetische mediawijsheid. Filosofe Elize de Mul deelde haar kennis over โdigitale dubbelgangersโ en hoe wij online en offline steeds meer รฉรฉn worden. Een digitale afbeelding kunnen we volgens haar nog niet zo goed doorgronden. Een digitale afbeelding biedt andere opties dan een analoge afbeelding want je kunt het verspreiden, downloaden en opslaan. Als voorbeeld werd de deepfakevideo over Tom Cruise getoond. โDeze over Tom Cruise is onderdeel van een grotere โcampagneโ. Zo is er ook een fake TikTok-account aangemaakt. Het laat zien hoe je de controle over iemands identiteit kunt overnemen.โ
Volgens Michael Hameleers (assistent professor politieke communicatie) โzijn mensen steeds minder op pure waarheid gericht, maar juist meer op de bevestiging van hun eigen meningโ.
Mensen zijn steeds minder op pure waarheid gericht, maar juist meer op de bevestiging van hun eigen meningโ
Michael Hameleers
De theorie van de โuncanny valleyโ suggereert dat het altijd mogelijk zal zijn om kunstmatig van menselijk te onderscheiden. Naarmate robots realistischer worden, zullen we ook gevoeliger worden en altijd kunnen zien dat er iets niet klopt.
Dit zal afhangen van de volgende punten:
- ziet het โlevenlozeโ gezicht er levend uit;
- kunnen wij geloven dat bijna-menselijke wezens een geest hebben, zoals wij;
- zijn er discrepanties tussen het uiterlijk en/of gedrag van de robot ten opzichte van die van een mens.
Uit een onderzoek naar virtuele influencers van Iris Withuis (docent communicatie aan de Hogeschool Rotterdam en onderzoeker bij het kenniscentrum Creating010) bleek dat niet iedereen meteen zag dat Miquela niet echt is, totdat ze beter keken. Ook kwam naar voren dat voor het opbouwen van een band met een virtuele influencer juist de unieke menselijke eigenschappen het belangrijkst zijn.
Echt of nep?
Shudu, Raven, Lil Miquela en Esther Olofsson hebben net zoals mensen unieke eigenschappen. Dit zie je ook terug in de fotoโs en teksten op hun Instagram accounts. Bij deze virtual influencers staan – met uitzondering van Esther – honderden reacties waar zij zelf ook weer op reageren. Maar hoe kunnen mensen dan onderscheiden of een Instagram (influencer) account echt op nep is?
Waarschijnlijk lijkt Shidu zo echt omdat de bedenker en maker – de jonge mode fotograaf Cameron James-Wilson – Alexsandra gebruikt heeft als canvas. Alexsandra bevestigt dit zelf ook in berichten van Shudu.
alexsandrahg_ Firstly she looks very realistic because a real person aka me was used as a canvas and my long neck is very real thanks.
In de berichten van april 2021 staat overigens ook de naam van Alexsandra vermeld: #model amuse@alexsandrahg.
Ook voor model Raven heeft men wel eerst een echt model moeten shooten. Vervolgens is er een animatieversie gemaakt van de fotoโs. Raven is misschien niet perfect, maar het komt wel in de buurt. Toch zijn er relatief gezien weinig berichten, volgers en likes.
Esther heeft op Instagram in haar bio staan โondernemerโ en in haar posts onder andere: #virtualgirl en #virtualinfluencer. De teksten geven hints over โmenselijk bestaanโ.
Ja, ze is computer generated maar bewust niet tot een รกl te echt mens omgevormd. Nep echt dus.
Maarten Reijgersberg
In juni en augustus 2021 zal zij – volgens haar post – de virtuele host zijn bij de โfake me hardโ tentoonstelling. De bezoekers kunnen hier een ‘uncanny landscape’ verwachten en een eigen nep profiel aanmaken.
Instagram reacties
Destijds was niet bekendgemaakt of Shudu een echt persoon was of niet; haar Instagram-bio herhaalde simpelweg de opmerking onder haar foto’s: “wie is zij?”. Nu staat in de omschrijving van haar Instagram account: Shudu – The Worldโs First Digital Supermodel. Ook bij de andere accounts wordt in de bio een verwijzing naar een CIG gemaakt, behalve bij Raven. In veel reacties staan enkel woorden van waardering en bewondering over de fotoโs. Daarnaast blijkt dat er ook een aantal mensen is dat reageert op het feit dat zij een virtual human is.
Bij de Instagram fotos van Shudu staan – ondanks haar bio en hashtag – reacties zoals:
- I canโt believe that sheโs not real
- She’s looking more human with every post ๐ญ๐๐๐๐โคlove her
Bij Lil Miquela zijn de reacties hetzelfde:
- I’m confused how your body is like human but actually robot??๐ค๐
- Wait are u a robot
- Is she a robot?
Toch zijn er ook oplettende kijkers die een kritisch reageren:
- no shadow
- nobody is talking about how in each picture literally she got a different phone !!!โ๏ธ๐๐๐ญ
Zoals je ziet reageren mensen verschillend op deze Instagram fotoโs. Het varieert tussen ongeloof, verwarring en waardering. De verwachting is dat er in de toekomst meer virtual influencers zullen zijn. Hoe ga jij ze dan onderscheiden van echte mensen? Een influencer is tenslotte iemand die jou probeert te beรฏnvloeden, maar misschien wil je dat wel niet!
Mediawijsheid tips
Vanuit gedragsbeรฏnvloeding is duidelijk geworden dat de mens naast bewust vooral onbewust reageert. We handelen meestal op basis van ingesleten gewoontes, in reactie op wat er om ons heen gebeurt en in samenspel met wat andere mensen aan het doen zijn.
Mediawijsheid gaat om de combinatie van kritisch begrip van media, actief gebruik, zelfreflectie en participatie in de mediasamenleving.
Netwerk Mediawijsheid
Instagram is niet voor niets zo populair, want beelden worden nu eenmaal sneller verwerkt dan tekst en we reageren al snel vanuit emotie. Toch is het goed om eerst even stil te staan bij wat je ziet en denkt voordat je reageert. Ook Elize de de Mul vindt dat door de grote toestroom van beelden te weinig ruimte is om stil te staan, rustig te kijken en vragen te stellen. Toch meent Willem Hendriks (AI-specialist IBM) dat we een getrainde blik hebben om nep van echt te onderscheiden.
Deze tips kunnen hierbij helpen om de fotoโs en accounts te beoordelen.
- Wat gebeurt er op deze foto?
- Wat zie je waardoor je dat zegt?
- Wat kun je nog meer vinden?
#TIPLN: De New York Times laat via The Learning Network studenten naar intrigerende Times-beelden kijken zonder bijschriften en nodigt ze uit om live te bespreken via โWhatโs Going On in This Picture?โ
Look closely at this image, stripped of its caption, and join the moderated conversation about what you and other students see.
New York Times – The Learning Network
Wil je weten hoe jij als volwassene op een gezonde en effectieve manier om kunt gaan met social media en digitale tools dankzij mediawijsheid en digitale vaardigheden zodat het bijdraagt aan mediawelzijn? Neem dan contact met mij op, volg mij op mijn online kanalen of lees een van mijn andere blogs.
Lees hier de reviews over de begeleiding en ervaring van de workshops.